اختیارات اولیاء پس از مرگیکی از امور اختلافی وهابیت با امت اسلامی اعم از شیعه و اهل‌سنت بحث قدرت اولیاء خدا بعد از مرگ است. وهابیون مدعی هستند که هرگاه انسانی و لو اینکه این شخص از اولیاء خدا باشد یا جزء انبیاء از دنیا رفت روح وی دیگر هیچ قدرت و تاثیری در این دنیا ندارد و برای همین اعتقاد شیعه و اهل‌سنت را تکفیر میکنند. در این مقاله به بررسی این شبهه می‌پردازیم. ۱ - دیدگاه محمد عمر سربازیعقیده اهل‌سنت و شیعه بر این پایه استوار است که کرامات و دائره اشراف اولیاء خدا در این دنیا با مرگ وی از بین نمی‌رود چنانچه محمد عمر سربازی از بزرگترین علمای اهل‌سنت ایران چنین میگوید: مسئله هفتم: بدان که از بعضی از اولیاء بعد از موت هم تصرفات و کرامات عجیب و غریب سر می‌زند و این مورد بسیار واقع شده است چرا که ولایت بعد از موت گرفته نمیشود بلکه همراه با ولی است. [۱]
سربازی، محمد عمر، خلاصة التصوف، ص۱۸۷.
این عقیده نه تنها عقیده محمد عمر سربازی است بلکه علمای بزرگ دیگر اهل‌سنت هم به آن اذعان کرده‌اند که به طور مثال به چند نمونه آن اشاره میکنیم: ۲ - دیدگاه عیاض و ملا علی قاریقال القاضی: وذلک ان النفوسَ الزکیةَ القدسیة اذا تَجَرَّدَتُ عن العلائق البدنیة عَرَجَتْ واتصلت بالملا الاعلی، ولم یبق لها حجابٌ فتری الکلَّ کالمشاهد بنفسها او باخبار الملک لها، وفیه سرُّ یطلع علیه من تَیَسَّر له جان‌های تزکیه شده و قدسیه هرگاه از تعلّقات جسمانی عروج میکند و با عالم اعلی واصل می‌شود و حجابی باقی نمی‌ماند، آنگاه همه را مشاهده میکنند به شخصه و یا با خبر آوردن فرشته. و در آن رازی است که برای هر که توفیق میسّر شود، خواهد دانست. ۲.۱ - شخصیت ملا علی قاریدر مورد شخصیت ملا علی قاری همین بس که خود اهل‌سنت اذعان کرده‌اند که وی مورد قبول تمام اهل‌سنت است. آخوند یلمه شاگرد مولوی محمدیوسف حسین‌پور در کتاب خود به نام مسائل مهم اعتقادی و فقهی از دیدگاه اهل‌سنت که سه نفر از بزرگان اهل‌سنت فعلی ایران از جمله مولوی حسین پور مفتی خالد دهواری و مولانا عبیدالله صاحب جانشین مولوی محمد عمر سربازی در تقریظ خود به این کتاب متون آن را تائید کرده‌اند در مورد ملا علی قاری چنین میگوید: علامه ملا علی قاری حنفی که همه علمای اهل‌سنت او را قبول دارند. [۳]
آخوند یلمه، امان‌الله، مسائل مهم اعتقادی و فقهی از دیدگاه اهل‌سنت، ص۱۰۳.
و این سخن یعنی اینکه اعتقادات ملا علی قاری به عنوان یک اعتقاد صحیح در نزد اهل‌سنت پذیرفته شده است. ۳ - دیدگاه مناویو در جای دیگر هم مناوی یکی دیگر از علمای اهل‌سنت این مطلب را به عنوان یک عقیده صحیح نقل میکند: حیثما کنتم فصلوا علی فان صلاتکم تبلغنی لان النفوس القدسیة اذا تجردت عن العلائق البدنیة عرجت واتصلت بالملا الاعلی ولم یبق لها حجاب فتری الکل بالمشاهدة بنفسها وباخبار الملک بها وفیه سر یطلع علیه من تیسر له ذکره القاضی هر جایی که شما باشید، بر من صلوات بفرستید، زیرا درود شما برای من می‌رسد. زیرا نفس قدسی وقتی از علائق دنیوی جدا شود، به ملاء اعلی متصل می‌شود، و برای آن حجابی باقی نمی‌ماند. بنابراین، همه چیز را با مشاهده خود و یا خبردادن فرشتگان می‌بیند. در این روایت سری است برای کسی که به آن دست یابد از آن مطلع می‌شود. این مطلب را قاضی عیاض نقل کرده است. [۴]
المناوی، عبدالرؤوف الوفاة:۱۰۳۱ ه، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج۳، ص۴۰۰، دار النشر:المکتبة التجاریة الکبری - مصر - ۱۳۵۶ه، الطبعة:الاولی.
وی نه تنها سخن قاضی عیاض را نقل کرده بلکه خود هم چنین مطلبی را اذعان داشته است: (حیثما کنتم فصلوا علی فان صلاتکم تبلغنی) لان النفوس القدسیة اذا تجردت عن العلائق البدنیة اتصلت بالملا الاعلی ولم یبق لها حجاب فتری وتسمع الکل کالمشاهد (طب عن الحسن بن علی) (باسناد حسن) هر جایی که شما باشید، بر من صلوات بفرستید، زیرا درود شما برای من می‌رسد. زیرا نفس قدسی وقتی از علائق دنیوی جدا شود، به ملاء اعلی متصل می‌شود، و برای آن حجابی باقی نمی‌ماند. بنابراین، می‌بیند و همه چیز را می‌شنود همانند کسی که مشاهده میکند. ۴ - قدرت پیامبر پس از مرگوهابیون در حالی مدعی هستند که وقتی انسانی بمیرد هیچگونه قدرت و توانایی در امور این دنیا ندارد که علمای اهل‌سنت که علمای اهل‌سنت معتقد هستند اولیاء خداوند قدرتی بعد از مرگ کسب میکنند که حتی در زمان حیات هم آن را نداشته‌اند. ۴.۱ - سخن مناویمناوی بعد از نقل روایت: «وفاتی خیرا لکم تعرض علی اعمالکم فان رایت خیرا حمدت الله وان رایت فیها شرا استغفرت لکم» می‌نویسد: ومن فوائد الموت ایضا عرض الملائکة صلاة من صلی علیه والتوجه فی آن واحد الی ما لا یحصی من امور الامة ولم یثبت ذلک فی الحیاة ومن فوائده ایضا الاثابة بالحزن بموته وتسهیل کل مصیبة بمصیبته والاعتبار به والرحمة الناشئة من اختلاف الائمة وارتفاع التشدید فی التوقیر ونحو ذلک از فوائد مرگ پیامبر این است که فرشتگان درود افرادی را که به آن حضرت می‌فرستند، به آن حضرت عرضه میکنند و نیز آن حضرت در آن واحد به امور غیر قابل شمارش امت، توجه میکند در حالی که این امرحتی در زمان حیاتش ثابت نشده است. و از فوائد مرگ نیز این است که در حزن و اندوه بر آن حضرت ثواب داده می‌شود و هر مصیبتی که بر انسان وارد می‌شود، به مصیبت پیامبر تحملش آسان می‌شود و از آن عبرت گرفته می‌شود... [۶]
المناوی، عبدالرؤوف الوفاة:۱۰۳۱ ه، فیض القدیر، فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، ج۳، ص۴۰۱، عبد الرؤوف المناوی الوفاة:۱۰۳۱ ه، دار النشر:المکتبة التجاریة الکبری - مصر - ۱۳۵۶ه، الطبعة:الاولی.
۴.۲ - سخن سیوطیسیوطی هم ذیل این روایت همین مطلب را میگوید: ۳۷۷۱ - حیاتی خیر لکم تحدثون ویحدث لکم، فاذا انا مت کانت وفاتی خیر لکم، تعرض علی اعمالکم: فان رایت خیرا حمدت الله، وان رایت شرا استغفرت لکم [... ومن فوائد (ذلک) الموت ایضا: عرض الملائکة صلاة من صلی علیه، والتوجه فی آن واحد الی ما لا یحصی من امور الامة، ولم یثبت ذلک فی الحیاة. . [۷]
السیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن بن ابی‌بکر بن محمد بن سابق‌الدین، الجامع الصغیر من حدیث البشیر النذیر، ج۱، ص۳۴۹.
۵ - پانویس۶ - منبعموسسه ولیعصر، برگرفته از مقاله «آیا اولیاء خدا بعد از مرگ هم قدرتی دارند؟» |